Birol Kutkan
07.10.2025
17 Ocak 1600 tarihinde soylu bir ailenin üçüncü çocuğu olarak Madrid’de doğmuştur.
Otoriter bir yapıya sahip olan babası, onun rahip olmasını istediğinden önce Valladolid’de bir okula başlatmış (1605), sonra da Cizvitlerin kolejine göndermiştir. Burada kapsamlı bir dil bilgisi, Latince, Yunanca ve teoloji eğitimi almıştır (1608-1613).
Önce annesini (1610), sonra da da babasını (1615) kaybedince, dayısı tarafından büyütülmüştür.
Salamanca Üniversitesi’nde din ve medeni hukuk eğitimini tamamlamış (1619), bu yıllarda bir yandan da edebiyatla ilgilenmeye başlamıştır.
Okuldan sonra kavgalar, kumar ve ekonomik sıkıntılarla dolu çalkantılı bir hayatı olmuş, bundan kurtulmak için orduya katılmış, birçok askeri seferde yer almıştır (1623-1625)
İlk komedisi Amor, honor y poder, Galler Prensi Charles’ın ziyareti vesilesiyle Juan Acacio Bernal’ın topluluğu tarafından sarayda sahnelenmiştir (1623). Aynı yıl Judas Maccabeus ve birçok eseri seyircilerle buluşmuştur.
1625’te bazı eleştirmenlerce “İspanya’nın Macbeth’i” olarak adlandırılan trajedisi Palmira, Zenobia sahnelenmiştir.
1630’lara gelindiğinde şiirsel yeteneğinden dolayı ünlüdür ve bir çok eleştirmenin övgüsünü kazanmıştır. José Alcalá-Zamora’ya göre “edebiyatımızdaki en heyecan verici savaş ve aşk trajedisi” olarak nitelenen Amar después de la muerte o El Tuzaní de la Alpujarra’yi kaleme almıştır (1633).
Kral IV. Filip’in takdirini kazanan la Barca, saray için eserler kaleme almaya başlamış, dönemin ünlü tasarımcıları ve müzisyenleri ile çalışmaya başlamıştır. Filip’in yaptırdığı Buen Retiro sarayının açılışında La vida es sueño (Hayat Bir Rüyadır), ilk kez sahnelenmiştir. Sonrasında da La Barca, saray tiyatrosunun yönetmenliğine getirilmiştir (1634).
Tiyatro şirketlerinin kralları eğlendirdikleri La Zarzuela’da bulunan Égloga piscatoria’da sahnelenen ve ‘ilk zarzuela’ olan El golfo de las sirenas ile İspanyol müzikal tiyatrosunu başlatmıştır (1657). Tek perdelik şarkı ve müzikli eserlere bundan sonra zarzuelas denilmiştir.
Kral tarafından Santiago Nişanı Şövalyesi unvanı ile onurlandırılmıştır (1636).
Katalan Ayrılık Savaşı’na (1640) katılmış, elinden yaralanmıştır.
1642’de emekli olmuş, kendini eserlerine vermiştir.
Kraliçe Isabel de Borbón ve Prens Baltasar Carlos’un ölümlerinden sonra, tiyatroya karşı çıkan dini yapılarında da baskılarıyla komedi tiyatroları kapatılmaya başlanmış, 1644’ten itibaren de tiyatro gösterileri yapılmamıştır.
İspanya’da yaşanan ekonomik krizin de etkisiyle sıkıntılar yaşamaya başladığı yıllarda bir oğlu olmuştur (1646).
1649 yılında tiyatroların yeniden açılmasıyla yeniden eserleri sahnelenmeye başlamıştır. Bir yandan komediler yazmaya devam ederken, rahipliğe başlamış (1651), ilerleyen zamanda da babasının yıllarca onun için arzuladığı Reyes Nuevos de Toledo papazlığını elde etmiştir (1653). Bu dönemlerde doğal yeteneğine, resim ve teolojik bilgilerini de katarak daha çok dini ayin dramaları olan Autos sacramentales kaleme almaya başlamıştır.
Hükümdarlar ve dini festivaller için oyunlar bestelemeye devam etmiş, eserlerinde mitolojik temalara yönelmiştir.
Oğlunun ölümü (1657) ve Pireneler Barışı’nın imzalanması (1659) eserlerinin yönünü de değiştirmiştir.
Kral tarafından fahri papaz olarak atanınca Madrid’e yerleşmiş, 1666’da da yeni kral II. Charles’ın başrahipliğini yapmıştır.
II. Charles’ın ilk evliliği ve Karnaval Pazarı vesilesiyle şövalyelik kitaplarından esinlenerek son komedisi Hado y divisa de Leonido y de Marfisa‘yı bestelemiş (1680), ertesi yıl da son auto sacramental El cordero de Isaías‘ı yazmıştır.
25 Mayıs 1681’de vefat etmiş, cenazesi San Salvador kilisesindeki San José şapeline gömülmüş ve 159 yıl burada kalmıştır.
–
İspanyol edebiyatının Altın Çağ’daki iki dev oyun yazarlarından biridir (diğeri Lope de Vega). Rönesans ve Barok olmak üzere iki döneme ayrılan İspanyol Altın Çağı’na barok tiyatroyu getiren şahsiyet olarak bilinir.[1] Kimi kaynaklara göre yazdığı oyun sayısı iki yüzden fazladır. Oyunlarında genellikle inanç ve onur temalarını işlemiştir. Calderon’un ölümü Altın Çağ’ın da sonu kabul edilir.
Dünyanın en üretken yazarlarından biri, İspanya’nın da en önemli şair ve oyun yazarı kabul edilen Lope de Vega’nın mirasını zirveye çıkaran La Barca’nın, ölümünden hemen önce kendi yaptığı sayıma göre, 110 adet komedi ve 80 adet auto sacramental, loa , interlüd ve diğer küçük eserlerden oluşan oldukça zengin bir külliyatı bulunmaktadır.
Mal varlığını, üyesi olduğu Madrid Rahipler Cemaati’ne, el yazmalarını ise sadık dostu San Miguel rahibi Juan Mateo y Lozano’ya miras bırakmıştır.
La Barca, kendisinden sonra birçok yazarı derinden etkilemiş, dramaları ve komedileri taklit edilmeye başlanmış, onun eserlerinden esinlenerek onlarca oyun, opera kaleme alınmış, sahnelenmiştir.
Eserleri:
- 1629 La dama duende (Oyun, Madrit’te Kadınlar Geceleri Neden Koşar, Çev. Faruk Ersöz, Öteki Yayınevi, 1998)
- 1635 La vida es sueño (Oyun, Hayat Bir Rüyadır, Çev. Başar Sabuncu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011)
Not: Türkçeye çevrilmemiş 190 eserin tamamını buraya almayı gereksiz bulduğumdan, yalnızca dilimize kazandırılmış olanları listeledim. Arzu edenler yararlanılan kaynaklardan bu eserlere ulaşabilirler.
Kaynaklar:
- “Pedro Calderón de la Barca” Wikipedia
- “Pedro Calderón de la Barca” Wikipedia
- “Pedro Calderón de la Barca” Vikipedi
- Hayat Bir Rüyadır (Çev. Başar Sabuncu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011)
- “İspanyol edebiyatı” Vikipedi